ملاحضات رژیم های غذایی در رژیم ADHD
چربی های رژیمی
چربی ها نقش ساختاری و عملکردی در مغز و سیستم عصبی مرکزی دارند و عامل اصلی ایجاد کننده ADHD .هستند دو چربی اصلی که در این مسأله کاملاً دخیل هستند عبارتند از ایکوزاپنتاانوئیک اسید (EPA) و دو گوزاهگزانوئیک اسید (DHA) چون این دو اسید چرب نه تنها دارای نقش ساختاری در مغز و بدن هستند بلکه در بسیاری از افراد دیده شده که دریافت رژیمی آنها نسبت به سایر چربیها کمتر است. EPA پیش ساز گروهی از ترکیبات ضروری به نام ایکوزانوئیدها بوده که اعمال تنظیمی متعددی در بدن و مغز انسان بر عهده ی آنها است DHA سازنده ی عمده غشاهای مغزی و عصبی بوده و نقش مهمی در انتقال پیام توسط سلولهای عصبی ایفا میکند هر دو EPA و DHA چربیهای امگا ۳ بوده و میتوانند از اسید چرب امگا ۳ ضروری دیگر یعنی آلفالینولنیک اسید (ALA) تولید شوند اما عوامل ژنتیکی و محیطی میتوانند بر این تغییر شکل ALA به EPA و DHA تأثیر گذاشته و آن را مختل کنند. عوامل رژیمی تأثیرگذار بر این اختلال عبارتند از دریافت ناکافی ALA دریافت زیاد اسیدهای چرب امگا ۶ چربیهای اشباع چربیهای هیدروژنه و الکل به همراه کمبود ویتامینها و مواد معدنی و هم چنین تستوسترون و هورمونهای استرس . متأسفانه بسیاری از مطالعات تغذیه یی نشان داده اند که رژیم مدرن امروزه غنی از چربیهای امگا ۶ چربی های اشباع و هیدروژنه بوده و اغلب مقادیر چربی امگا ۳ و ریز مغذی ها در آنها کم است. کودکان مبتلا به ADHD اغلب دچار کمبود آهن و روی هستند. شاید یکی از علل این که چرا پسران بیشتر از دختران به این اختلال دچارند به خاطر تأثیر منفی تستوسترون در آنها باشد. برای جلوگیری از کمبود این چربیهای مهم رژیم فرد باید مقادیر کمتری اسید چرب امگا ۶ لینولئیک اسید (LA) نسبت به آلفالینولنیک اسید (ALA) که اسید چرب ضروری امگا ۳ است داشته باشد. به عبارت دیگر بهترین نسبت بین این دو اسید چرب ۵ به ۱ است همچنین فرد باید مقادیر کافی EPA و DHA دریافت کند غنی ترین منابع اسید چرب LA روغن های گیاهی و مغزها از قبیل ،آفتابگردان گلرنگ، سویا، نخل بادام زمینی و کنجد هستند که باید در کنار مقادیر کافی روغنهای غنی از ALA از قبیل تخم کتان گردو و کلزا مصرف شود. روغن زیتون نیز توصیه شده است و به رغم این که مقدار ALA کمی ،دارد غنی از چربی های غیر اشباع تک واحدی است. بسیاری از مارگارینها با مقادیری از ALA غنی شده اند، اما خیلی از آنها نیز دارای مقادیر زیادی چربیهای هیدروژنه شده هستند باید به خاطر داشته باشیم که چربی کره حاوی مقادیر کمی ALA بوده و وقتی با همان مقدار کلزا یا روغن زیتون مخلوط شود، میزان چربی اشباع آن خیلی کمتر می.شود سایر منابع غنی از ALA عبارتند از: سبزیجات برگ سبز از قبیل ،شاهی اسفناج و ،خردل، و همچنین گیاهان سبز دارویی مثل ،ریحان گشنیز نعناع و جعفری علاوه بر آن محصولات غذایی تهیه شده از حیوانی که در مراتع آزاد تغذیه میشود غنی از ALA هستند و بنابراین ،گوشت شیر و تخم آنها غنی از ALA است.
از جمله ی بهترین منابع EPA و DHA ماهیها و غذاهای دریایی است که بهترین آنها ماهی های روغنی از قبیل قزل آلا، مساهی آزاد (سالمون) ماهی خال مخالی ساردین شاه ماهی و ماهیهای کوچک هستند. “آکام فیت” ماهی تن تازه یک ماهی روغنی است اما فرایند کنسروی کردن آن به طور چشمگیری مقدار اسیدهای چرب را کاهش میدهد بنابراین در ماهی تن کنسروی مقدار EPA و DHA معادل ماهیهای سفید از قبیل ماهی کاد هادوک و ماهی پهن .نیست گونههای مختلفی از ماهیها حاوی مقدار زیادی از مواد سمی از قبیل جیوه و سرب هستند که برای دستگاه عصبی سمی بوده و برای افرادی که ADHD دارند مناسب نیست تمام کودکان زیر ۱۶ سال باید از مصرف کوسه ماهی نیزه ماهی و شمشیرماهی اجتناب کنند. DHA هم چنین در جگر و زرده ی تخم مرغ نیز وجود دارد بنابراین این غذاها باید به طور منظم مصرف شوند و تا زمانی که که فرد از مکمل ویتامین A استفاده نمیکند میتوانند در رژیم وجود داشته باشند چون کبد منبع غنی از ویتامین A است.
توصیه شده که دریافت روزانه EPA ۵۰۰mg و DHA میتواند از کمبود این اسیدهای چرب ضروری جلوگیری کند ولی افرادی که ADHD دارند نیازشان از این مقدار نیز بیشتر است برای دریافت هفتگی ۳۵۰۰mg باید فرد سه وعده غذایی در هفته ماهی سالمون مصرف کند. مقدار تسبی EPA و DHA در بین گونههای مختلف ماهیها بسیار متفاوت است. ماهی خال مخالی در هر سهم خود mg ۲۷۰۰ و ماهی هادوک کمتر از ۱۷۰mg دارد دریافت کافی EPA و DHA در کودکان مبتلا به ADHD میتواند بر عملکرد مغزی شان تأثیرگذار باشد و بنابراین به مقدار آن در هر ماهی باید توجه شود برای این منظور از مکملهای EPA و DHA در کنار رژیم غذایی برای آنها استفاده می.شود در مطالعات مختلف نیز کاهش علایم ADHD با مصرف مکمل این اسیدهای چرب دیده شده است. این مکمل ها علاوه بر اثرات ،فوق خطر بیماریهای قلبی عروقی را نیز کم می کنند.
آنتی اکسیدانهای رژیمی
اگر دریافت اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره مثل EPA و DHA افزایش یابد افزایش خطر پراکسیداسیون لیپیدها با فعالیت رادیکالهای آزاد زیان آور سیگار و مواد آلوده کننده ی هوا نیز اجتناب ناپذیر میشود. این مواد زبان اور سریعاً به PUFA اسیدهای چرب غیر اشباع جمله . می کنند و بنابراین نیاز به آنتی اکسیدانها برای جلوگیری از ایجاد آسیب و محافظت غشای سلولی مغز و سیستم عصبی مرکزی بیشتر میشود. وقتی تولید رادیکالهای آزاد به خوبی توسط آنتی اکسیدانها مقابله نشود آسیب ایجاد شده به مغز و بدن را جراحت اکسیداتیو مینامند. “آکام فیت” آنتی اکسیدانهای رژیمی ریزمغذی هایی از قبیل ویتامین E و سلنیوم هستند و همچنین مواد فعال زیستی از قبیل فلاونوئیدها، آنتوسیانین ها و کاروتنوئیدهای موجود در میوه ها و سبزیجات رنگی، مغزهای گیاهی، چای و شراب نیز جزو این دسته قرار میگیرند ویتامین E به طور طبیعی در غذاهای غنی از PUFA از قبیل روغنها و مغزها یافت میشود. سلنیوم در ماهی غذاهای دریایی ،جگر تخم مرغ قارچ و حبوبات وجود دارد با مصرف روزانه ۵ واحد میوه و یا سبزیجات مقدار کافی آنتی اکسیدانهای رژیمی به بدن فرد میرسد. خصوصاً این که این مواد غذایی از بین گونه های مختلف میوه ها و سبزی ها انتخاب شوند.
آهن رژیم کمبود آهن با بروز ADHD در کودکان در ارتباط است و کودکانی که به ADHD مبتلا هستند در مقایسه با کودکان سالم ذخایر آهن کمتری دارند. هرچه سطح فریتین سرم پایینتر ،باشد علایم ADHD نیز حادتر می شود.
منابع غذایی آهن عبارتند از گوشت ،قرمز غلات صبحانه ی غنی شده و زردآلوی خشک این غذاها باید به طور منظم در رژیم کودکان گنجانده شوند. اگر در کودکی کمبود آهن وجود داشته باشد، نیاز به تجویز مکمل آهن برای وی ضروری است.
روی رژیم
روی عملکردهای مهمی را در بدن بر عهده دارد که عبارت از شرکت در متابولیسم انتقال دهندههای عصبی و اسیدهای چرب میشوند. کمبود روی میتواند در تشکیل ADHD نقش داشته باشد در کودکان مبتلا به ADHD که مکمل روی مصرف کردهاند علایم بیش فعالی، عدم تمرکز و روابط اجتماعی آنها بهبود یافته است.
غذاهای غنی از روی عبارتند از غذاهای دریایی، جگر، مغزها و غلات کامل این منابع غذایی باید به طور منظم مصرف شوند تا از کمبود
آنها جلوگیری شود.
افزودنی های غذایی مصنوعی
بعضی از رنگها طعم دهندهها و نگهدارندههای مواد غذایی باعث تشدید علایم بیش فعالی در کودکان مبتلا به ADHD و حتی کودکان سالم میشوند. بسیاری از این افزودنیها غیر ضروری بوده و معمولاً برای فروش غذاهای کم کیفیت که عمدتاً . هم برای کودکان به فروش میرسند استفاده
افزودنی های زیر باعث ایجاد عکس العملهای نامطلوب در کودکان می گردند. می شوند
* E151
. E221
بنزوئیک اسید بنزوات سدیم، متابی سولفات سدیم و دی اکسید سولفور وانیلین
عملکرد
رژیم ADHD مقادیر مناسب و صحیح چربیها را که برای عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی مرکزی ضروری ،هستند، تأمین می کند. “آکام فیت” این رژیم هم چنین مقادیر کافی آهن و روی را برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه یی که با تشدید علایم ADHD در ارتباط است را به بدن فرد میرساند مکمل های تغذیه یی باید تحت نظر پزشک یا رژیم شناس همراه با یک رژیم غذایی متعادل و سالم مصرف شوند دریافت کافی آنتی اکسیدانهای رژیمی برای حفاظت چربیها های بلند زنجیره از تجزیه شدن ضروری است چراکه این فرایند بر ساختمان مغز تأثیر گذاشته و پیام رسانی را در مغز و دستگاه عصبی مرکزی مختل میکند نهایتاً رژیم ADHD باید عاری از مواد افزودنی مصنوعی باشد چون علایم آن را در کودکان تشدید میکند
مزايا
فایده اصلی رژیم ADHD این است که مقادیر مناسب غذاهایی که نیازهای تغذیه یی مغز و بدن را دربر دارند تأمین میکند. این رژیم جاوی مواد مغذی ضروری برای حفاظت بدن کودکان و تأمین رشد کافی آنها است رژیم هم چنین درمانهای دارویی را تقویت کرده و در نهایت بر کیفیت زندگی و آموزش کودکان درگیر بیماری تأثیر میگذارد.
موارد احتیاط
رژیم شناس در هنگام درمان بیماران خصوصاً کودکان، باید تمام موارد را با جزییات و به طور کامل به والدین آموزش دهد مصرف هرگونه مکمل غذیه یی باید تحت نظر پزشک انجام شده و به میزان مورد نیاز بدن فرد تجویز گردد استفاده از هرگونه دارو در کنار رژیم باید تحت نظر پزشک
باشد.
خطرات احتمالی
گزارش شده که مکملهای روغن ماهی وقتی در کنار داروهای محرک استفاده شوند، علایم ADHD را در بعضی از افراد تشدید یا مختل میکـ در این حالت باید مکمل را مصرف کرده و میزان دارو را تغییر دهیم این عمل باید تحت نظر پزشک انجام گردد.
همچنین مکملهای روغن ماهی لخته شدن خون را کاهش میدهند و اگر داروهای ضد انعقاد مصرف میشود از آنها نباید استفاده کرد. “آکام فیت” تاکنون خطری مبنی بر ارتباط رژیم ADHD با غذاهایی که انتخاب می شود مشاهده نشده است؛ بنابراین این رژیم برای تجویز کردن به کلیه ی کودکان بی خطر است.
تحقیقات و پذیرش عمومی
در بین محققان عقیده بر این است که ADHD اختلالی است که در آن کمبود اسیدهای چرب ضروری طولانی زنجیره از قبیل EPA و DHA وجود دارد که با همراهی آهن و روی علایم تشدید میشود. عقیده ی عموم پزشکان بر این است که رژیم میتواند نقش مهمی در ایجاد بیماری و یا درمان آن داشته باشد.
هنوز روش دقیقی برای تعیین میزان مکملهای مصرفی مشخص نشده و نمیدانیم که آیا کمبود ریزمغذی ها علت اصلی ایجاد ADHD است و یا علت ثانویه این بیماری در بعضی از مداخلات تغذیه یی روی نقش مکمل سازی کارنیتین و یا رژیمهای محدود از مواد خاص توجه شده ولی هنوز نتایج قطعی به دست نیامده .است با انجام مطالعات بیشتر میتوان کیفیت زندگی کودکان درگیر این بیماری را بهبود بخشید.
سعادت آباد، میدان کاج، خیابان مروارید، کوچه سوم غربی، پلاک 15
